اگرچه به نظر می‌رسد دندان‌های دائمی یک عمر باقی بمانند اما دلایل زیادی برای نیاز به کشیدن دندان وجود دارد، اگر دندان شما آسیب دیده یا پوسیده بوده و قابل ترمیم نیست، یا ترمیم آن بسیار دشوار است،ممکن است تصمیم بگیرید که آن را بکشید. در این مقاله با تمام مواردی که در کشیدن دندان مهم هستند آشنا خواهید شد.

کشیدن دندان چیست؟

این اصطلاح به خارج‌کردن بدون درد دندان یا ریشه دندان با حداقل آسیب به بافت‌های اطراف اشاره می‌کند. اکثر جراحان دندانپزشکی ،دستورالعمل‌هایی برای بعد از کشیدن دندان دارند که به صورت چاپ شده به بیمار داده می‌شود .انجام این دستورالعمل‌ها ،پس از کشیدن دندان ،میزان بروز عفونت را کاهش می‌دهد. اگر دستورالعمل‌های پس از عمل پیگیری نشوند، می‌توانند بهبودی را به تاخیر بیاندازند.

خشکی حفره یکی از مشکلات بعد از کشیدن دندان است، یعنی لخته ای که باید داخل ساکت دندانی (فضایی که دندان را کشیدیم) وجود داشته‌باشد و آن لخته تبدیل به استخوان شود، متاسفانه به علت شسشتوی زیاد بیمار یا ترومای زیادی که به ناحیه وارد شده و یا وضعیت گاز استریلی که در ناحیه خشک گذاشته شده ، لخته خون داخل ساکت از بین رفته است.

خالی شدن آن حفره از لخته خون باعث می‌شود که مواد غذایی داخل آن برود و بوی خاصی بگیرد و میکروب‌ها در آن ناحیه فعال شوند و حفره خشکی تشکیل دهند که بعد از سه روز هم دارای بوی خاص و هم دردناک هست که معمولا برای این افراد درمان دارویی تجویز نمی‌شود و توصیه می‌شود که با شستشو و گذاشتن پانسمان‌های خاصی که برای dry socket هست این درد برطرف شود.

لازم است که بیماران  بدانند که در درمان این موارد خیلی ساده می‌توان عمل کرد ولی اگر درمان نکنند تا 21 روز حتی با مصرف دارو هم درد و هم بوی بد دهان خواهند داشت.

چه زمانی نیاز به کشیدن دندان وجود دارد ؟

دندانپزشک شما کشیدن دندان را به عنوان آخرین راه حل در نظر می‌گیرد. اگر دندان شما شکسته یا پوسیده است، ابتدا سعی می‌کند آن را پر یا تاجش را ترمیم کند اما در نهایت اگر قابل ترمیم نباشد بهترین گزینه ممکن است بیرون کشیدن دندان شما باشد.

به طور کلی دلایل کشیدن دندان به صورت زیر است : 

  • پوسیدگی و عفونت 
  • بیماری پریودنتال (لثه)
  • کشیدن دندان پیش از ارتودنسی

پوسیدگی و عفونت : اگر پوسیدگی یا آسیب دندان به پالپ گسترش یابد(مرکز دندان حاوی اعصاب و رگ های خونی است) باکتری‌های موجود در دهان می‌توانند وارد شوند و منجر به عفونت می‌شوند. غالبا این روش با درمان ریشه‌ای قابل اصلاح است. اما اگر عفونت آنقدر شدید باشد که آنتی بیوتیک آن را درمان نکند، ممکن است برای جلوگیری از شیوع عفونت، کشیدن دندان لازم باشد.

همچنین اگر سیستم ایمنی بدن به خطر بیافتد (بعنوان مثال اگر شیمی درمانی یا پیوند عضو انجام می‌شود)، حتی خطر ابتلا به عفونت در دندان ممکن است دلایل کافی برای کشیدن دندان باشد.

بیماری پریودنتال (لثه) : بیماری پریودنتال عفونت بافت‌ها و استخوان‌هایی که دندان را احاطه کرده و از آنها حمایت می‌کنند، باعث شل شدن دندان‌ها می‌شوند که این موضوع منجر به کشیدن دندان می‌شود.

کشیدن دندان پیش از ارتودنسی : گاهی اوقات دندانپزشکان برای آماده‌سازی دهان بیمار پیش از ارتودنسی، دندان را می‌کشند. هدف ارتودنسی ردیف‌کردن دندان است. به همین ترتیب ، اگر دندان لثه نهفته بماند و نتواند رویش کند، در این موارد توصیه می‌شود که برای انجام ارتودنسی، دندان را سر جای خود بیاورند، مگر اینکه فضای کافی نداشته باشند یا دندان آنقدر به جای عمودی بودن، افقی قرار گرفته که به هیچ وجه با روشهای ارتودنسی قادر نباشیم دندان را حرکت دهیم و سر جای خود بیاوریم که در این موارد هم کشیدن دندان از سوی دندانپزشک تجویز می‌شود.

کشیدن دندان چگونه انجام می‌شود؟

دندانپزشک لثه و بافت استخوانی که دندان را پوشانده جدا می‌کند و سپس با استفاده از فورسپس ،دندان را به آرامی به عقب و جلو می‌چرخاند تا استخوان فک و رباط‌هایی که در جای خود قرار دارند شل شوند. گاهی اوقات ، یک دندان سخت را باید بصورت قطعات جدا از هم خارج کرد.

پس از کشیدن دندان، یک لخته خون در ساکت تشکیل می‌شود. دندانپزشک یک پد گاز را داخل ساکت قرار می‌دهد با گاز گرفتن به مدت 30 تا 60 دقیقه فشرده می‌شود و خونریزی متوقف می‌شود. بعضی اوقات دندانپزشک برای بستن لثه چند بخیه می‌زند.

قبل از کشیدن دندان چه کاری باید انجام داد ؟

اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید دندانپزشک خود را قبل از کشیدن دندان در جریان قرار دهید. گاهی کشیدن یا جراحی دندان‌ها برای بعضی از بیماران تحت نظر، نیاز به اخذ مشاوره از پزشک متخصص بیمار را دارد. همچنین ممکن است جراح دستور دارویی خاصی به بیمار دهد.

علت کشیدن دندان عقل چیست ؟

دندان عقل آخرین دندان دائمی است که در دهان افراد ظاهر می‌شود. این دندان معمولا بین سنین ۱۷ تا ۲۵ سالگی ( دو عدد در فک بالا و دو عدد در فک پایین ) رشد می‌کند. دندان عقل در بعضی افراد هرگز رشد نمی‌کند و برای برخی افراد هم کاملا صحیح و سالم رشد می‌کند و هیچ مشکلی هم ندارند. این در حالی است که بسیاری دیگر از افراد با مشکل مواجه می‌شوند.

مشکل اصلی برای بیمارانی که برای کشیدن دندان عقل مراجعه می‌کنند این است که فک آن‌ها فضای کافی برای رشد این دندان را ندارد و یا دندان عقل آن‌ها از ابتدا به شکل کج رشدکرده و یا نهفته مانده و توانایی رشد ندارد.

در این موارد فرد درد کشیده و دچار التهاب لثه می‌شود، همچنین ممکن است به دندان‌های مجاور آسیب برساند و یا اینکه در درمان‌های دیگر مانند ارتودنسی با مشکل مواجه شود. پس پزشک معالج باید با بررسی شرایط تشخیص دهد بیمار نیاز به کشیدن دندان عقل دارد یا خیر.

 چه زمانی نیاز است که دندان عقل کشیده شود ؟

زمان کشیدن دندان عقل نهفته بسیار مهم است چرا که اگر برای کشیدن دندان زود اقدام کنید، پزشک کار سختی دارد و بیمار هم درد بیشتری متحمل می‌شود. در صورتی که دیر سراغ آن بروید احتمال اینکه به دندان‌های مجاور، استخوان و لثه آسیب برسد وجود دارد. به‌طور معمول پیشنهاد می‌شود افراد بین ۱۸ تا ۲۵ سالگی اقدام به کشیدن دندان عقل کنید چرا که خطرهای ناشی از آن کمتر است و سرعت‌ ترمیم و بهبود بافت و استخوان‌ها بیشتر خواهد بود.

توصیه هایی برای بعد از کشیدن دندان:

سعی کنید بعد از کشیدن دندان استراحت کنید، ورزش نکنید و فعالیتهای سنگین را حداقل تا 24 ساعت بعد از کشیدن دندان انجام ندهید. به یاد داشته باشید که برای جلوگیری از افزایش و تشدید خونریزی و کاهش تورم ، برای استراحت یا خواب بعد از جراحی با استفاده از دو بالش ،سر خود را بالاتر از بقیه بدن قرار دهید.

بسته یخ را در محلی از صورتتان که جراحی شده قراردهید این کار برای کاهش تورم انجام می شود. استفاده از بسته یخ در طول روز اول کشیدگی بسیار موثر است. بسته های یخ را باید به مدت 15 دقیقه بگذارید و بعد بردارید و برای دوره‌های یک تا دو ساعته انجام شود.

نکته ای مهم در مورد استفاده از ریشه دندان کشیده شده در علم جدید دندانپزشکی

درست است که کشیدن یک دندان عفونی یا کشیدن یک ریشه لازم است، اما در خیلی از موارد افراد بعد از کشیدن دندان نمی‌خواهند جایگزینی برای آن تعریف کنند یا اینکه می‌خواهند از جایگزین‌هایی بسیار ارزان قیمت مانند پروتزهای متحرک استفاده کنند.

همانطور که اطلاع دارید پروتزهای متحرک سبب می‌شوند که ما استخوان را از دست بدهیم یعنی اینکه به مرور سطح استخوان از لحاظ عرض و ارتفاع و همچنین در عمق استخوان به علت عدم وجود ریشه که نیروها را به عمق استخوان وارد کند استخوان حالت پوکی پیدا می کند.به همین خاطر در علوم جدید سعی می‌شود یک دندان را root submerged کنند یعنی وقتی می‌بینند حتی قادر به بازسازی تاج برای ریشه نیستند ولی ریشه فاقد عفونت است (اگر قرار است جایگزینی برای آن مثل ایمپلنت وجود نداشته باشد) آن را زیر لثه مدفون می‌کنند. البته برای تینکه دچار عفونت نشود نیاز به رعایت بعضی از شرایط می‌باشد.

در بعضی از موارد نیز که نگه داشتن یک ریشه به طور کامل امکانپذیر نیست ، قسمتی از ریشه را حفظ می‌کنند چنانکه در علم ایمپلنت جدید ما برای حفظ استخوان یک بیمار به خصوص در ناحیه زیبایی وقتی دیواره باکالی بسیار ضعیف هست قسمتی از ریشه را حفظ می‌کنیم. در واقع یک شیلد یا لایه ای از ریشه را نگه می‌داریم و سعی می‌کنیم از ناحیه کانال ریشه ، ریشه را به دو نیم تقسیم کنیم که هیچ خرده‌هایی از اعصاب نکروزه یا مواد پرشده باقی نماند.

این ریشه وقتی که به سمت استخوان قراردارد وضعیتی ایجاد می‌کند که آن استخوان ناحیه باکال یا استخوان سمت لب بعد از کشیدن یک دندان طبیعی ( که ممکن است کاملا فرونشیند و در واقع آن زیبایی ظاهری قضیه به هم بریزد غیر از آنکه ضخامت استخوان ما کم شود) ما دیواره باکالی را حفظ می‌کنیم که به این روش root memberane گفته می‌شود.

پس یک ریشه بعد از اینکه تاج دندانش از دست رفت کاملا بی استفاده نیست به مرور زمان وقتی قطعه‌ای از ریشه را نگه می‌داریم آن قطعه می‌تواند جذب استخوان شود و به عنوان استخوان در آن ناحیه عمل کند .

لازم است بدانید که در خیلی از موارد ما حتی از قسمتهایی از ریشه در ناحیه های بین دندانی ممکن است استفاده کنیم که بتوانیم دیواره بین دندانی را حفظ کنیم که بعد از کشیدن دندان ریشه دندان کناری کاملا عریان از استخوان نشود اینها پروسه هایی هستند که در علم و تکنولوزی جدید به آنها تکیه زده می‌شود و از آن استفاده می‌کنند.

برای همین ذکر این مسئله که حتی در ایمپلنتولوژی دیجیتال ما می‌توانیم root memberane را پیشنهاد کنیم که به جای پیوندهای استخوان، پروسه را در روش دیجیتال طراحی کرده و قسمتی از ریشه را که عضوی از بدن است به جای ماده پیوندی که از بدن انسانهای دیگر یا حیوانات گرفته می‌شود یا syntethic ساخته می‌شود، استفاده کنیم که استخوان آن را حفظ کنیم.