پوکی استخوان در بیماران به خصوص در زنان یائسه بسیار شایع است. این مشکل اغلب با کاهش تراکم و قدرت استخوان همراه است. این بیماری همچنین بر استخوان فک تاثیر میگذارد. مطالعات نشان داده که این بیماری فرایند استخوانسازی را تحت تاثیر قرار میدهد که البته با درمان قابل برگشت است. البته مطالعات بر روی بیماران ایمپلنتی که این بیماری را دارند هیچ تفاوتی را نسبت به افراد سالم نشان ندادهاست. بنابراین افراد مبتلا به پوکی استخوان هیچ منعی برای گذاشتن ایمپلنت ندارند .
بیسفوسفوناتهای خوراکی متداول ترین درمان برای پوکی استخوان است. اگرچه مواردی از استئونکروز فک در بیماران تحت درمان با بیس فسفوناتها مشاهده شده است، اما بسیار نادر هستند. با این وجود ، بیماران تحت درمان با بیس فسفونات باید از احتمال بروز این عارضه به صورت کتبی مطلع شوند و باید رضایت آگاهانه دهند. به نظر میرسد که متوقف کردن استفاده از بیس فسفونات قبل از قرار دادن ایمپلنت ضروری باشد.
مقدمه پوکی استخوان یک بیماری اسکلتی سیستمیک است که با کاهش قدرت استخوان مشخص میشود و مستعد افزایش خطر شکستگی است. این بیماری حدود 300 میلیون نفر در سراسر جهان را مبتلا کرده، در زنان شایع است و با افزایش سن افزایش مییابد .در اسپانیا این بیماری 2 میلیون زن را مبتلا کرده که 50 درصد آنها بالای 70 سال بودند .ما از اصطلاح پوکی استخوان اولیه برای مواردی استفاده میکنیم که پوکی استخوان در آنها باعث کاهش توده استخوانی شود و با تغییراتی تکان دهنده پیری و همچنین تغییرات هورمونی یائسگی قابل توضیح است. از طرف دیگر، پوکی استخوان ثانویه ناشی از بیماری یا داروهای دیگر است. درمانهای مختلفی برای این بیماری وجود دارد که همه آنها با هدف کاهش خطر شکستگی انجام میشود. بنابراین، درمان استروژن در زنان یائسه ، تعدیل کنندههای انتخابی گیرندههای استروژن (بخصوص رالوکسیفن)، کلسی تونین ، نوعی نوترکیب از پاراتورمون (تری پاراتید)، رالنات استرانسیوم و به ویژه بیس فسفوناتها داروهایی هستند که به طور گسترده در عمل بالینی مورد استفاده قرار میگیرند.
فاکتورهای با خطر بالا در بیماران مبتلا به پوکی استخوان :
- سن بالای 65 سال
- کمبود استروژن:یائسگی زودرس فیزیولوژی یا ناشی از جراحی (بالای 45 سال)
- عادت ماهیانه نامنظم (آمنوره ) اولیه و ثانویه بیش از یک سال
- شکستگی
- مصرف کورتیکواستروئید ها(5 میلیگرم در روز به مدت 3 ماه )
- بیماری های غدد درون ریز (پرکاری تیروئید-هیپوگنادیسم مردانه شکستگی پوکی درجه اول –وزن کم در هنگام تولد )
فاکتور هایی با خطر متوسط :
- یائسگی فیزیولوژیکی
- کمبود کلسیم(کمتر از 500 میلیگرم در روز برای مدت طولانی )
- سیگار کشیدن (20 سیگار در روز)
- بیماری های گوارشی(برداشتن روده –بیماری التهابی روده)
- بیماری مزمن کبدی ، پیوند ، آرتریت روماتوئید ، نارسایی مزمن کلیوی ، بیماری انسداد مزمن ریوی
- دیابت وابسته به قند
- تیروکسین ، هپارین ، سرکوب کننده های سیستم ایمنی (سیکلوسپورین)
- داروهای شیمی درمانی
فاکتورهای خطرناک شکستگی استخوان :
- سن بالای 65 سال
- شکستگی قبلی
- پوکی استخوان اولیه
- وزن کم
- خطر افزایش سقوط: ضعف عضلات ، اختلال راه رفتن ، تعادل یا تحرک ، نقص بینایی یا شناختی
موفقیت در کاشت ایمپلنت در بیماران مبتلا به پوکی استخوان و فرایند استخوانسازی تا حد زیادی به وضعیت سلامت بیمار بستگی دارد. در مطالعهای برای ارزیابی میزان موفقیت کاشت ایمپلنت در استخوان در زنان یائسه در سنین 48 تا 70 سال ، 19 نفر از آنها با تشخیص تراکم سنجی، پوکی استخوان و 20 مورد سالم تشخیص داده شد، 82 ایمپلنت در فک پایین قرار داده شد. (39 مورد ایمپلنت در گروه پوکی استخوان و 43 ایمپلنت در گروه سالم) و تراکم استخوان پس از 9 ماه سنجیده شد. نتایج مشخص شده توسط پرتونگاری پانوراما، تفاوت معنیداری بین گروه پوکی استخوان و گروه سالم نشان نداد. همچنین تجزیه و تحلیل بافت شناسی بیوپسی فک هیچ تفاوتی در تشکیل استخوان و جذب استخوان بین دو گروه نشان نداد. در این تحقیق تنها 2 ایمپلنت با شکست مواجه شد که نمیتوان آن را به این بیماری نسبت داد.
نتایج مطالعات بررسی شده نشان میدهد که قراردادن ایمپلنت در افراد مبتلا به پوکی استخوان ، با میزان موفقیت مشابه با نتایج به دست آمده در افراد سالم ، حتی در مواردی که استخوان ضعیف است، مقدور است.
توصیه های ویژه برای گذاشتن ایمپلنت در بیماران مبتلا به پوکی استخوان :
اگر چه بیماران مبتلا به پوکی استخوان که با بیسفوسفوناتها تحت معالجه هستند نیاز به protocol خاصی ندارند اما مطلوب است که یک سری اقدامات پیشگیرانه انجام دهند که هدف از آن بازگرداندن وضعیت مناسب بهداشت دهان و دندان قبل از شروع درمان است.
عوامل خطر در توسعه فرایند جوش خوردن با استخوان (-Osteonecrosis of the Jaw –ONJ )
عوامل سیستمی :
- نوع Bisphosphonate
- مقدار مصرف و زمان مصرف
- داروهای همزمان: سرکوب کننده های سیستم ایمنی ، استروئیدها ، ضد عفونی کننده و غیره
- بیماریهای سیستمیک: دیابت ، نقص ایمنی و غیره
عوامل محلی :
- کشیدن دندانها
- جراحی فک
- ضربه به مخاط
- بیماری پریودنتال
- بهداشت ضعیف دندان
بنابراین بیماران مبتلا به پوکی استخوان هیچگونه منعی برای قرار دادن ایمپلنت دندان ندارند. اقدامات انجام شده قبل از شروع عمل جراحی هیچ تفاوتی با افراد بدون پوکی استخوان نخواهد داشت. با این وجود، بهداشت صحیح دهان و دندان قبل از مداخله بسیار توصیه میشود. اگرچه ریسک ONJ خیلی کمی در افراد تحت درمان با بیسفوسفونات وجود دارد، اما باید بیماران مطلع شوند و با درج این نکته خاص رضایت نامه امضا کنند.
